Ovaj lijepi šareni leptir u narodu je poznat kao “uskršnji leptir” – Zerynthia polyxena (Denis & Schiffermuller, 1775), a razlog je taj što se često njegovo pojavljivanje u prirodi poklapa sa uskršnjim, tj. vaskršnjim praznicima. Takođe, njegove šare na krilima podsjećaju na “pisanice” (foto-1) tj. jaja koja su naše bake tako vješto ukrašavale.
Ovaj ljepotan nam često “promakne” zbog toga što se javlja rano u proljeće i ima kratak životni vijek. Odrasle jedinke su razigrane tokom aprila ili maja i to obično oko tri nedjelje.
Pripada porodici lastinih repaka (Papilionidae). Tijelo im je smeđe, sa crvenim i bijelim šarama sa strane, dok su krila žućkasto-krem boje i krase ih cik-cak šare koje se pružaju duž spoljnih ivica krila, te crvene i plavičaste mrljice iznad njih.
Ženke nalikuju mužjacima, mada su nešto krupnije, a njihova krila svjetlija.
Ženka polaže oko 10 do 15 sitnih, na početku žućkastih, a kasnije plavkastozelenih jaja, pojedinačno ili u grupi. Najčešće ih možemo uočiti na listovima biljaka roda Aristolochia – vučja stopa, na kojima se “kriju” i njima hrane i njihove larve.
Larve (gusjenice) se izlegu nakon svega par dana, a svoj izgled mijenjaju od potpuno crnih, sitnih, dlakavih (foto-2) do krupnih cilindričnih stvorenja tamnog tijela prekrivenog crveno-crnim kupastim izraštajima sa čekinjicama, na svakom segmentu (foto-3).
Ako se bolje zagledamo, ponekad u dnu stabljike možemo naići na čitvu koloniju malih crnih gusjenica, kao da ih je neki vješt pauk-tkalac zaštitio šatorom od svilenih niti (foto-4). Lutke ili kukuljice su izdužene, žućkasto-sive, sa tamnim tačkicama na zadnjem dijelu tijela i bočno. Zakačene na donje listove biljaka, ili čak pod kamenom, one prezimljuju, a u slučaju opasnosti ispuštaju neugodan miris iz žlijezde smještene u tjemenu glave.
Uskršnji leptir preferira topla i osunčana staništa na obodima šuma, kraj rijeka, na livadama, čistinama, od nizija pa do planinskih područja. Ipak, nije tako česta vrsta i u mnogim zemljama Evrope je strogo zaštićena.
Mr Suzana Malidžan
muzejska savjetnica
07/04/2023
