O MUZEJU
Prirodnjački muzej je specijalizovani muzej i jedina ustanova tog tipa u Crnoj Gori te stoga ima i status matičnog muzeja u odnosu na ostale muzeje u Crnoj Gori koji imaju muzejske zbirke prirodnjačkog sadržaja. Njegov zadatak je da sakuplja, proučava, čuva i prezentuje izuzetno bogatu prirodnu i kulturnu baštinu naše zemlje. Stručna djelatnost Muzeja ostvaruje se kroz Sektor muzejskih zbirki i Sektor za zajedničke muzejske i konzervatorsko-preparatorske poslove uz podršku Službe za pravne, finansijske i opšte poslove. Više od 15.000 primjeraka stijena, minerala, fosila, prepariranih biljaka i životinja čuva se u 15 muzejskih zbirki od čega su 4 geološke zbirke i 11 bioloških. Zbirkama rukovodi 12 kustosa među kojima ima 6 doktora bioloških nauka, 4 magistara i 2 magistranta. Zahvaljujući zavidnim kadrovskim kapacitetima i tehničkoj opremljenosti Prirodnjački muzej je prva ustanova iz resora kulture koja je dobila status naučno-istraživačke ustanove. Neizostavan segment u procesu rada na zbirkama jeste i naučna obrada materijala te je muzejski kadar osposobljen i aktivno učestvuje na mnogim naučno istraživačkim projektima. Veoma značajne karike u procesu rada muzeja su prepariranje i konzervacija prirodnjačkog materijala, edukacija-pedagoški rad i vođenje muzejske dokumentacije. Muzej posjeduje i biblioteku sa veoma bogatom građom. Od 2001. godine Muzej izdaje prvi elektronski naučni i naučno-popularni časopis u Crnoj Gori, “Natura Montenegrina”.
Uprkos nedostatku vlastitog izložbenog prostora, muzej kroz dobru međuinstitucionalnu saradnju sa drugim ustanovama kulture prezantuje građanima širom Crne Gore materijal iz svojih zbirki kroz tematske gostujuće izložbe. Poseban akcenat stavljen je na opštine sa sjevera države.
Budući da živimo u vremenu digitalizacije raznih društvenih aktivnosti, prepoznali smo potrebu za inoviranjem načina prezentacije prirodnjačkog materijala. Muzej je već organizovao i multimedijalne događaje, koji su kombinovali vizuelne efekte, animirane sadržaje i muzejske eksponate. Pored toga, digitalizacijom su obuhvaćene i zbirke, tako da njihov sadržaj u budućnosti bude dostupan bilo kom naučniku širom planete, bez potrebe za fizičkim prisustvom.
Crna Gora je prepoznata u svijetu kao zemlja izuzetnih prirodnih vrijednosti i netaknute prirode. Prema tome, geodiverzitet i biodiverzitet predstavljaju jedan od najvažnijih resursa Crne Gore. Ustanove kulture imaju zadatak da istraže, očuvaju i na savremen način prikažu upravo one specifičnosti koje definišu autentični Crnogorski kulturni identitet. Budući da je poseban zadatak Prirodnjačkog muzeja promocija posebnosti prirodne i kulturne baštine Crne Gore, neizostavno je i da jedna tako reprezentativna ustanova kulture naše države zavrijeđuje da ima sopstvenu zgradu na reprezentativnoj lokaciji u glavnom gradu. Prirodnjački muzej je jedna od rijetkih ustanova kulture koja nema adekvatno riješeno pitanje smještaja. Sopstveni radni i izložbeni prostor bi uveliko uneprijedio rad samog muzeja, time bi i rezultati bili vidljiviji široj publici. Na ovaj način bi se znatno obogatila i kulturna i turistička ponuda glavnog grada, budući da u većini evropskih prijestonica Prirodnjački muzeji predstavljaju nezaobilazan sadržaj i najbolji reprezent prirodnog i kulturnog bogatstva jedne države.
Osnivanje muzeja
Prva Prirodnjačka zbirka, u sklopu Republičkog zavoda za zaštitu prirode osnovana je Uredbom Vlade Crne Gore 1961. godine. Zbirka je sadržala više stotina prepariranih životinja, prije svega ptica sa Skadarskog jezera, riba i sisara, ali i veoma vrijedan herbarijum balkanskih zemalja. Zbirka je bila dostupna publici u sklopu stalne izložbe u Podgorici kao i kroz učešća na sajmovima lova i ribolova i preko naučne publikacije “Glasnik republičkog zavoda za zaštitu prirode”. S obzirom da je zbirka bila namjenjena uglavnom izlaganju nije se mnogo obraćala pažnja na dokumentaciju o primjercima iz zbirke tako da je ona bila dosta oskudna, mnogi primjerci nijesu bili ni adekvatno naučno obrađeni. U zemljotresu 1979. godine zgrada u kojoj se zbirka nalazila bila je teško oštećena. Iako sama zbirka u zemljotresu nije pretrpjela veća oštećenja, kasnije je zbog izmještanja u više navrata u prostore sa uslovima neadekvatnim za čuvanje prirodnjačkog materijala došlo do njegovog propadanja. Zbirka je 1985. godine vraćena u renoviranu zgradu Zavoda za zaštitu prirode i bila smještena u novi izložbeni prostor sve do osnivanja Prirodnjačkog muzeja 1995. godine.
Javna ustanova Prirodnjački muzej Crne Gore osnovana je 4. aprila 1995. godine odlukom Skupštine Crne Gore (“Sl. list RCG” broj 12/95). Nakon što je registrovan 20. novembra 1995. godine, muzej je započeo svoj rad u prostorijama gdje je bila smještena preparatorska radionica i Prirodnjačka izložba Republičkog zavoda za zaštitu prirode, u zgradi nekadašnje osnovne škole koja je i sama zaštićena kao kulturno dobro. Osim prostorija i prirodnjačkog materijala od Republičkog zavoda za zaštitu prirode preuzet je i dio kadra i opreme. Izložbene prostorije su pretvorene u radne prostorije, a prirodnjački materijal smješten u malu, prilično neuslovnu prostoriju od oko 50 m² koja je opredjeljena za depo. U tom prostoru se muzejske zbirke nalaze i danas. Tokom 2017. i 2018. godine, uprava muzeja je kao prioritetni cilj u svom programu definisala unaprijeđenje veoma loših uslova za čuvanje zbirki u muzejskom depou. Izdvojena su značajna sredstva i uz podršku Vlade Crne Gore i Ministarstva kulture, depo muzeja renoviran je i opremljen u skladu sa propisanim, veoma zahtjevnim uslovima, neophodnim za očuvanje prirodnjačkih zbirki. S obzirom da se broj predmeta u zbirkama iz godine u godinu značajno povećava postoji bojazan da će taj prostor i pored renoviranja i svih nastojanja da se što bolje organizuje i iskoristi, veoma brzo postati pretijesan da prihvati sav prikupljeni materijal.
NAŠA VIZIJA I MISIJA
Misija muzeja: kroz nauku i edukaciju formirati nove generacije koje se osjećaju dovoljno informisanim, samopouzdanim i motivisanim da svojim odlukama, uticajem i aktivnostima vode društvo u smjeru zaštite onoga što nam omogućava život na Zemlji, tako da i ljudi i planeta napreduju.
Vizija Prirodnjačkog muzeja Crne Gore za period do 2025. godine je da bude naučno, stručno i obrazovno relevantna ustanova u Crnoj Gori i šire, u jugo-istočnoj Evropi. Institucija koja će u svakoj porodici izazivati emocije o ozbiljnoj nauci koja se prezentuje na zanimljiv način, osjećaj dobrodošlice i lijepo provedenog vremena. Istovremeno, kod naučnika izaziva asocijaciju na ozbiljan i temeljan rad i stručnost osoblja.
