Svjetski dan pčela se obilježava 20. maja na dan rođenja slovenačkog slikara Antona Janše, koji se smatra začetnikom modernog pčelarstva.
Bilo da je tačno ili ne da je baš Albert Ajnštajn izjavio: „Nema više pčela – nema više oprašivanja – nema više biljaka – nema više čovjeka.“, nesporno je da pčele imaju veoma važnu ulogu u kopnenim ekosistemima. Zato ovaj dan posvećujemo pčelama, kao jednim od najvrijednijih i najznačajnijih bića na planeti sa ciljem podizanja svijesti o njihovom značaju i neophodnosti zaštite.
Suživot čovjeka i medonosnih pčela datira još od prije 9000 godina. Osim što ima važnu ekološku ulogu, evropska medonosna pčela (Apis melifera) ima i veliki ekonomski značaj za čovjeka: kako kroz brojne proizvode koje “obezbjeđuje” oprašivanjem, tako i zahvaljujući brojnim preparatima na bazi meda i voska koji se koriste u medicini, farmaciji i kozmetici. Smatra se da se zahvaljujući polinatorima u Evropskoj Uniji godišnje ostvari ekonomska dobit u iznosu od preko 15 milijardi eura, a da oprašivanje gajenih biljaka od strane medonosne pčele godišnje privrijedi oko 4,25 milijardi eura.
Sa preko 25 hiljada poznatih vrsta u svijetu, pčele predstavljaju najvažniju grupu oprašivača. Međutim, prema IUCN evropskoj crvenoj listi divljih pčela i bumbara iz 2014, preko 4% divljih vrsta je u riziku od izumiranja, a dodatnih 5% je označeno kao skoro ugroženo. Slični trendovi pada brojnosti populacija se dešavaju i sa drugim grupama oprašivača, a razlozi za to su brojni i svi su direktno ili indirektno povezani sa aktivnošću čovjeka. Stoga je Evropska Komisija 2018. pokrenula Inicijativu EU-a za oprašivače, kroz finansiranje više projekata sa ciljem razvoja metodologija praćenja polinatorskih vrsta na terenu i jačanja taksonomskih kapaciteta u pogledu insekata oprašivača. Predložen je niz mjera za dobrobit oprašivača, kao što je zaštita njihovog prirodnog staništa putem zakonodavstva, podupiranje pčelarstva i ograničenja upotrebe pesticida koji su štetni za pčele.
Mr Suzana Malidžan